مرکز بهداشت شمال غرب تهران

با فرا رسيدن ماه رمضان، براي افرادي که به دليل ابتلا به بيماري، دارو مصرف مي  کنند، هميشه اين سوال مطرح است که نحوه صحيح مصرف داروها در زمان روزه داري چگونه بايد باشد و آيا قطع مصرف داروها و يا جابجايي زمان مصرف دارو به زمانهاي قبل از سحر يا بعد از افطار کار درستي است يا خير؟
در پاسخ به اين سوال بايد بدانيم، بيماران نبايد بدون مشورت با داروساز يا پزشک معالج خود، اقدام به قطع دارو، تغيير يا کاهش دوز مصرفي و يا تغيير زمان مصرف کنند. رعايت نکردن اين اصول مي تواند منجر به عدم اثربخشي دارو، عدم دستيابي به اثرات درماني، بروز اثرات جانبي و تشديد بيماري شود.
نکته قابل اهميت که بايد مورد توجه شاغلين گروه پزشکي قرار گيرد، حفظ سلامتي بيمار است. بنابراين در بارداري، شيردهي و برخي از بيماري ها مانند ديابت، فشارخون، روده تحريک پذير، يبوست، زخم هاي گوارشي (معده و دوازدهه)، اختلالات کليوي، اختلالات غده تيروئيد، بيماري هاي اعصاب و روان، قلبي عروقي و تنفسي، فرد ملزم است پيش از اقدام به روزه داري، با پزشک معالج خود در خصوص اقدام به روزه داري مشورت کند.
چنانچه فردي به رغم ابتلا به بيماري، پس از مشورت با پزشک معالج، مجاز به روزه گرفتن باشد، مي بايست به نکات زير توجه کند:
بيماران مبتلا به صرع، در معرض خطر تغيير دوز دارو در ايام روزه داري هستند. پزشکان علاوه بر بيماران صرعي که با قطع دارو دچار بازگشت حملات تشنجي مي شوند، بايد به بيماران مبتلا به آسم که با قطع داروهاي استنشاقي و افشانه هاي تنفسي دچار حملات آسمي مي شوند، مشاوره دقيق داده و توصيه هاي لازم را ارائه کنند. 
مطالعات به عمل آمده روي داروهاي ضد فشارخون نيز نشان مي دهد که روزه داري تاثير خاصي بر اثربخشي اين داروها ندارد. البته گاهي اوقات لازم است در مورد داروهاي مدر (ادرار آور)، براي جلوگيري از کاهش آب بدن، پزشک اقدام به کاهش دوز اين داروها در بيماران روزه دار کند.
برخي از داروهاي ضد التهاب اين قابليت را دارند که دوبار در طول روز مصرف شوند. مصرف اين گونه داروها را مي توان با مشورت پزشک و داروساز به زمان افطار و سحر موکول کرد.
پزشک معالج، جهت درمان عفونت در بيمار روزه دار، مي تواند اقدام به تجويز آنتي بيوتيک هايي کند که به جاي چند بار مصرف در طي روز، يک يا دو بار در روز مصرف شوند.
برخي از داروها نيز به شکل آهسته رهش در بازار دارويي موجود هستند. در مورد اين داروها به جاي مصرف سه تا چهار بار در روز، پزشک مي تواند داروي آهسته رهش که يکبار در روز تجويز مي شود، توصيه کرد.
تغيير نحوه مصرف برخي از داروها (از شکل خوراکي به شکل پوستي) در اين ايام نيز بنا به تجويز پزشک ممکن است. در صورت وجود اين شکل دارويي، به جاي مصرف برخي از داروهاي خوراکي، پزشک معالج مي تواند  آنها را به شکل زيست چسب (چسب پوستي دارو در صورت موجود بودن) تجويز کند.
هرچند روزه داري براي برخي از مبتلايان به ديابت بنابر تشخيص پزشک معالج مي تواند مفيد باشد، ولي تغيير خودسرانه دوز دارو و رژيم غذايي در برخي ديگر بسيار خطرناک است. بيماراني که انسولين مصرف مي کنند، قبل از اقدام به روزه داري بايد با پزشک معالج خود مشورت کنند. در تمامي بيماران ديابتي، کنترل مرتب قند خون و تنظيم آن بسيار مهم است.
نکته بسيار مهمي که در خصوص سلامت بانوان لازم به ذکر است، استفاده خودسرانه از داروهاي ضد بارداري ترکيبي مانند LD جهت قطع خونريزي دوران قاعدگي و به منظور کامل کردن روزه در ماه رمضان است. مصرف قرص هاي ضد بارداري ترکيبي به روشي که منجر به قطع قاعدگي شود، علاوه بر اين که چرخه هورموني مصرف کننده دارو را مختل خواهد کرد، تبعات خطرناکي مانند اشکالات انعقادي و ايجاد لخته در عروق اندامهاي تحتاني و حتي عروق مغزي به دنبال خواهد داشت. خصوصا که اين امر با کاهش مصرف مايعات ممکن است تشديد شود. شيوع اين عارضه با افزايش سن افزايش مي يابد و اين امر هشداري است براي بانواني که در سنين بالاي ?? سال هستند، اضافه وزن و سابقه ترومبوز دارند و يا سيگاري هستند و قصد مصرف داروهاي ضد بارداري بدون تجويز پزشک را دارند. لذا توصيه مي شود در هر زمينه خصوصاً مصرف دارو با پزشک و داروساز مشورت شود.
توصيه هاي نحوه مصرف دارو در ماه مبارک رمضان
 ?- در خصوص اقدام به روزه داري و همچنين نحوه مصرف داروها، بايد با پزشک و داروساز مشورت کنيد.
?- چنانچه مبتلا به بيماري خاصي هستيد که مجبور به مصرف دارو در ايام مبارک رمضان مي باشيد، قبل از هر چيز با پزشک معالج خود مشورت کنيد.
?- در زمان روزه داري هيچگاه وعده هاي دارو را خودسرانه حذف و يا به زمان ديگري موکول نکنيد. اين عمل سبب اختلال در روند درمان مي شود. مصرف بسياري از داروها را مي توان پس از مشوت با پزشک به زمان سحري يا افطار منتقل کرد.
?- چنانچه مبتلا به بيماري مزمن مانند فشارخون، ديابت، بيماري هاي گوارشي، اعصاب و روان، قلبي عروقي، تنفسي و اختلالات کليوي هستيد، در اين خصوص که آيا روزه داري براي شما بدون اشکال است يا خير و همچنين در صورت بي خطري، در مورد نحوه مصرف دارو و رژيم غذايي مناسب در ماه مبارک رمضان، با پزشک و داروساز مشورت کنيد.
?- اثربخشي بسياري از داروها، ارتباط مستقيمي با مصرف به موقع آنها در زمان معين دارد. در ايام روزه داري خودسرانه نوبت داروي خود را قطع نکنيد.
?- قطع ناگهاني برخي از داروها به واسطه روزه داري بسيار خطرناک است. درباره قطع داروهاي خود و نحوه استفاده آنها در ماه مبارک رمضان، با پزشک و يا داروساز خود مشورت کنيد.
?- بيماران ديابتي بايد پيش از شروع ماه مبارک تحت بررسي پزشکي قرار گيرند. بيماران بايد از نظر سطح قند خون، فشار خون، چربي خون، انعقاد خون و بررسي هاي کلي وضعيت بيوشيمي خون بررسي شده و بر اين اساس رژيم غذايي و دارويي مختص هر بيمار قبل از شروع ماه مبارک تعيين شود.
?- هم بيماران و هم خانواده فرد مبتلا به ديابت بايد در رابطه با خطرات احتمالي تهديد کننده بيمار در ايام روزه داري مورد مشاوره قرار گيرند. همچنين در مورد علائم افزايش و کاهش قند خون، اندازه گيري قند خون، تنظيم وعده هاي غذايي، فعاليت بدني و مصرف داروها در ماه مبارک بايد آموزش لازم را دريافت کنند. علاوه بر اين، روش درمان و اقدامات لازم در صورت بروز مشکل بايد به همراه بيمار آموزش داده شود.
?- استفاده خودسرانه از داروهاي ضد بارداري ترکيبي مانند LD در بانوان جهت قطع خونريزي دوران قاعدگي و به منظور کامل کردن روزه در ماه رمضان، تبعات خطرناکي مانند اختلالات انعقادي و ايجاد لخته در عروق اندامهاي تحتاني و حتي عروق مغزي به دنبال خواهد داشت.
??- دريافت واکسن کوويد-?? منافاتي با روزه داري ندارد اما رعايت چند نکته براي افرادي که در گروه اولويت براي دريافت واکسن کوويد-?? در ماه مبارک رمضان هستند، ضروري است:

منبع: محموعه مدد ايران