مجموعه توصيه هاي واحد بهداشت محيط در خصوص گندزدايي وسايل و مراکز حمل و نقل و تردد شهري
295763.mp3
مجموعه توصيه هاي واحد بهداشت محيط در خصوص گندزدايي وسايل و مراکز حمل و نقل و تردد شهري
مجموعه توصيه هاي واحد بهداشت محيط در خصوص گندزدايي وسايل و مراکز حمل و نقل و تردد شهري
مقدمه :
مراکز حمل و نقل شهري به واسطه ميزان تردد و تراکم جمعيت همواره يکي از نقاط مهم در شيوع بيماريها بويژه بيماريهاي تنفسي محسوب مي شوند و بدين منظور رعايت اصول بهداشت فردي و بهداشت محيط در اين محل نقش بسزاي در کنترل بيماريهاي تنفسي فصلي دارد. رعايت اصول بهداشت محيط در اين فضا علاوه بر کنترل عوامل بيماريزا باعث زيبايي و جلب اعتماد جامعه مي گردد.
نظافت مرتب و روزانه فضاي داخلي وسايل حمل و نقل عمومي و اماکن تردد حمل و نقل مانند ايستگاههاي مترو بصورتي که محيط تميز عاري از گرد غبار باشد الزامي است .
ميکر ارگانيسم ها در جرم هاي قابل مشاهده جود دارند هدف از نظافت روزانه ، ريشه کني يا کاهش اين جرم ها مي باشد . بايد توجه داشت در صورت عدم جرم زدايي مکانيکي دترجنت ها و مواد گندزدا نمي توانند فعاليت استريل کننده خود را بطور مناسب اعمال نمايند.
شستشو :
برطرف کردن کليه مواد اضافه نظير گرد ،غبار، جرم ....از روي وسايل و سطوح مراکز ايستگاهي و فضاي داخلي وسايط نقليه که اغلب با استفاده از آب يک نوع ماده صابوني يا دترجنت انجام مي گيرد .اين مرحله بايستي براي کليه وسايل و سطوح که نياز به گندزدايي دارند نيز حتما انجام شود زيرا مي تواند به طور موثري باعث کاهش مقدار ميکر ارگانيسم هاي موجود روي سايل شود.بطور کلي اجرام قابل رويت بايستي زدوده شود.
گندزدايي:
گندزدايي يک فرآيند شيميايي يا فيزيکي است که باعث نابودي ميکروارگانيسم ها (به جز فرم اسپور) مي گردد. مفهوم گندزدايي به معناي استفاده از يک ماده شيميايي گندزدا روي سطوح غير زنده تلقي مي شود . و در مقابل مفهوم "ضد عفوني " به کاربرد يک ماده شيميايي ضد ميکربي روي بافت زنده تلقي مي گردد که هر دو باعث نابودي عوامل ميکربي مي شوند.
عوامل باکتريايي و ويروسي در درجه حرارت هاي بالا از بين مي روند استفاده از تابش اشعه فرابنفش ، جوشاندن و يا استفاده از بخارشوهاي دماي بالا تا حدود زيادي مي تواند به کاهش بار عوامل پاتوژن کمک کند.
تقسيم بندي مواد ضد عفوني کننده و گندزدا شيميايي :
الف – محلول هاي سطح بالا :مانند پراکسيد هيروژن ،گلوتارال ، فرمالدئيد و اسيد استيک ....اين محلول ها در محيط هاي بسته اي که با دقت بسيار بالايي بايد گندزدايي شوند استفاده مي شوند اتاق هاي عمل و وسايل و تجهيزات جراحي از جمله مواردي هستند که اي مواد در آنها کاربرد دارند .ليه اشکال ميکرو ارگانيسم ها مثل باکتري هاي زايا ، مايکو باکتريوم ها ويروس ها قارچ ها وتعداد اندکي اسپور باکتري ها از بين مي بردولي تعداد زيادي از اسپورها را نمي تواند نابود کند .
ب- محلول هاي سطح متوسط : مانند الکل ها ،ترکيبات کلره و ترکيبات يده که گندزدايي خوبي هسستند ولي از گند زداهاي سطح بالا ضعيف تر هستند از اين مواد مي توان براي ضد عفوني دست ها و گندزدايي سطوح استفاده کرد گندزداهاي مورد استفاده در اماکن عمومي و فضاهاي باز غالبا در اين دسته قرار مي گيرند . باکتر يهاي زايا ،مايکوباکتريوم واغلب ويروسها ، قارچها را ازبين مي برد ولي روي اسپور باکتري اثري ندارد
ج- محلول هاي سطح پايين : مانند فنل و ترکيبات فنلي ،ترکيبات آمونيم کوآرتر و دترجنت ها که نسبت به دو گروه قبلي ضعيف تر هستند . اغلب باکتري هاي زايا وتعدادي از انواع ويروسها را ازبين مي برد ولي اسپور باکتري ها ،مايکوباکتريوم ها وانواع مقاوم تر قارچها وويروسها را نمي تواند نابود کند
برخي نکات مهم در کاربرد مواد گندزدا ي شيميايي:
در مصرف عوامل شيميايي به منظور گندزدايي يا ضد عفوني کننده بايد نکات زير را مد نظر داشت :
- عامل شيميايي که براي گندزدايي وسايل آلوده به کار مي روند ممکن است براي پوست مضر باشد .بنابراين ماده انتخابي بايد نسبت به سطوحي که قرار است ضد عفوني کند سازگار باشد
- همه ميکروارگانيسم ها به طورمساوي نسبت به همه ضد عفوني کننده حساس نيستند
- ميکروبهاي گرم منفي ومثبت حساسيت متفاوتي دارند اشرشيا کلي خيلي بيشتر از استافيلو کوک طاليي نسبت به ضد عفوني کننده هاي کاتيونيک مقاوم است
- زمان ،دما ،غلظت ،PH وحضور مواد ارگانيک خارجي وهمگي شرايط محيطي که در نحوه عمل ماده ضد عفوني کننده موثر هستند بايد در نظر گرفته شوند.
ترکيبات مرسوم در عمليات گند زدايي شيميايي عبارتند از :
- ترکيبات کلره مانند هيپو کلريت سديم
- ترکيبات الکلي
- ترکيبات فنلي
- ترکيبات آمونيم کوآرتر
- ترکيبات پراکسيژن
ويژگي هاي يک ماده گندزداي خوب :
- گستره اثر وسيع داشته باشد
- برروي تمام ميکروارگانيسم ها موثرباشد
- درآب محلول باشد
- سمي نباشد وبراي پوست چشم وتنفس محرک نباشد
- ارگانيسم ها به آن مقاوم نباشند
- باعث خوردگي فلزات نشود به پارچه و وسايل پزشکي آسيب نرساند
- درمدت زمان کوتاهي تاثير نمايد
- فاقد بوي زننده و غير قابل تحمل باشد
- روش استفاده از آن آسان باشد
- استفاده همزمان آن با مواد پاک کننده ميسر باشد
- درمراحل انبار سازي باثبات باشد
- درحين انبارداري واستفاده تمايلي به ته نشين شدن ويا جامد شدن نداشته باشد
- ارزان وقابل حمل بوده ودر وسايل نگهداري ايجاد خورندگي نکند
رعايت موارد ذيل حين استفاده از مواد گندزدا الزامي است :
بايستي توجه داشته باشيد که هيچ ماده گندزدا وضد عفوني کننده اي بلافاصله تاثير نمي گذارد درواقع تمامي مواد ضد عفوني کننده به يک مدت زمان مشخص درجهت رفع عوامل بيماري زا نياز دارند
دما وغلظت مواد گندزدا وضد عفوني کننده ازعواملي هستند که برميزان نابودي ميکروارگانيسم ها ي هدف تاثير دارند بنابراين درهنگام استفاده ازگندزدا ها وضد عفوني کننده ها به غلظت پيشنهادي آن ماده توجه خاصي داشته باشيد
فعاليت بسياري از گند زدا ها وضد عفوني کننده ها به ميزان قابل توجهي دردماي بالا بهبود مي يابند
تمامي گندزداها وضد عفوني کننده ها در حضور مواد ارگانيک وآلودگيها تاثير کمتري دارند مواد ارگانيک با پوشاندن عوامل بيماري زا درفعاليت اين مواد اختلال ايجاد مي کنند .
استفاده از بعضي از مواد مانند محلولهاي پراستيک اسيد وپراکسيد هيدروژن نياز به وجود تهويه مناسب دارد
ماده مصرفي بايستي به دقت پيمانه شود
ظروف حاوي مواد ميکروب کش نبايد دوباره پرشوند
دومحلول ضد ميکروبي را نبايد با هم به کار برد مگر اين که يکي از محلول ها الکل باشد
تذکر مهم : درزمان استفاده ازمحلولهاي شيميايي ، دستکش ،ماسک ،عينک ايمني و جعبه کمک هاي اوليه استفاده و در دسترس باشد.
تذکر مهم: عمليات گندزدايي در ساعات غير فعال بودن مراکز حمل و نقل و يا حداقل در ساعات ميني موم رفت و آمد انجام گردد و ملاحظات مربوط بهداشت روان و مديريت استرس لحاظ گردد .
تذکر مهم: در هنگام استفاده از گندزداهاي قابل اشتعال ، اصول ايمني لازم رعايت شود
تذکر مهم: تمهيدات لازم جهت تهويه مناسب هوا اتخاذ گردد. با توجه به دستورالعمل هر گند زدا زمان تماس مناسب لحاظ گرديده و چنانچه ماده گندزدا مخاطرات و حساسيت ها تنفسي در پي داشته باشد مديريت لازم جهت تخليه محل تا زمان مناسب انجام گردد.
نظارت هاي بهداشت محيطي:
پاکسازي و گندزدايي
ويروس هاي بيماريزا مي توانند تا ساعتها روي سطوح زنده بمانند اهميت عمليات پاکسازي و گندزدايي از آن جهت است که مي تواند به غير فعال شدن ويروس ها و حذف عوامل پاتوژن در محيط منجر شود .
در هنگام عمليات گندزدايي سطوح، لازم نيست تمام سطوح گندزدايي شوند بلکه صرفا در مورد سطوحي که ممکن است در معرض آلودگي واقع شده باشند الزامي است .ساير سطوح را مي توان با انجام پاکسازي محيطي عاري از آلاينده نمود .
انجام يک مرحله پاکسازي قبل از گندزدايي به افزايش راندمان عملکرد ماده گندزدا کمک مي کند .
همواره در هنگام استفاده از مواد گند زدا به مواردي از جمله نوع ماده گندزدا ، ترکيبات موجود ،اثربخشي، رقيق سازي ،زمان تماس با سطوح و نحوه گندزدايي که در دستورالعمل اين مواد موجود است توجه شود .
بمنظور جلوگيري از تشکيل آئروسل هاي آلوده بهتر است پس از چند دقيقه از عمليات گندزدايي ،يک دستمال مرطوب تميز روي سطوح کشيده شود لازم است از خشک شدن سطوح بعد از گندزدايي اطمينان حاصل شود .
تقسيم بندي سطوح در وسايل و مراکز حمل و نقل :
الف- سطوح حساس: شامل هر سطحي که دست هاي مسافران با آن در تماس است دستگيره ها ،ميله ها ي داخل وسايل، سطوح روي صندلي ها ، قفل کمربندها ،فرمان و داشبورد دستگيره شيشه ها ، شيرهاي آب، کليد ها و پريزهاي برق ،سطوح مشکوک و ...
لازم است سطوح حساس با مواد گندزدايي که باعث تخريب سطوح نمي شوند گندزدايي گردند گندزداهاي سطح متوسط الکلي نمونه اي از اين مواد محسوب مي شوند گندزداهاي کلره به دليل ايجاد بو،رنگ و خوردگي در سطوح حساس توصيه نمي شوند ولي چنانچه ناگزير به استفاده ازين مواد شويم بايستي 10 دقيقه پس از تماس ماده گند زدا با سطوح ،با استفاده از پارچه تميز نرم روي سطوح پاکسازي شود.
ب- سطوح غير حساس : ديوارها ، کف و سقف ، پرده ها ( در سالن ها و سطح داخل وسايل تردد)، سرويس هاي بهداشتي ، روشويي نيازي به استفاده مواد گندزداي سطح بالا و متوسط نيست و صرفا انجام پاکسازي و شستشو با مواد دترجنت کفايت مي کند .
راهنماي انجام عمليات گندزدايي و ضد عفوني در مراکز حمل و نقل شهري :
مقدمه : قبل از آغاز عمليات لازم است سطوح تميز و پاکسازي شوند وجود هر گونه ماده روي سطوح باعث کاهش کارايي عملکرد ماده گندزدا مي گردد .
وسايل مورد نياز اپراتور گندزدايي:
استفاده از روپوش مخصوص
استفاده از دستکش
استفاده از عينک محافظ
استفاده از ماسک
در دسترس بودن کيسه جمع آوري پسماند
جعبه کمک هاي اوليه
دستگاه اسپري کننده ( پمپ هاي دستي و فاگرهاي سرد )
محلول هاي گندزدايي متناسب و استاندارد
تهيه محلول :
- محلول هاي الکلي :
ترکيبات الکلي مناسب ترين و اقتصادي ترين گندزدا براي مقابله با عوامل ميکربي و ويروسي در محيط هاي عمومي حمل ونقل تلقي مي شوند از اين ترکيبات مي توان براي اسکراب دست و نيز استريل کردن سطوح استفاده کرد که معمولا شرکت هاي سازنده با تنظيم درصد مواد بکار رفته محلول هاي جداگانه اي براي ضد عفوني دست ها و گند زدايي سطوح به بازار عرضه مي کنند استفاده از مواد گندزداي ويژه سطوح روي دست ها و بافت زنده مي تواند باعث حساسيت و التهاب پوستي شود .
اصولا محلول هاي مايع و الکلي آماده به مصرف هستند دقت کنيم که قبل از مصرف ماده گند زدا:
الف - حتما دستورالعمل استفاده از آن را مطالعه کنيم و در صورتي که محلول نياز به رقيق سازي داشت نسبت به انجام آن بر اساس دستورالعمل اقدام کنيم .
ب- به تاريخ مصرف درج شده روي ظرف محلول دقت کنيم
ج – اطلاعات کافي در خصوص روش استفاده از ماده گند زدا داشته باشيم (استفاده از پمپ هاي اسپري کننده و مه پاش سرد و ...)
د- اگر ماده گند زدا الکلي است بايستي حداقل ترکيبي از دو نوع الکل متفاوت داشته باشد .
ه- زمان کافي براي اثر بخشي ماده الکلي در نظر بگيريد
و- از پوشش کافي ماده گندزدا اطمينان حاصل کنيد
ز- از خشک شدن ماده گندزدا روي سطح اطمينان حاصل کنيد .
ح- چنانچه از مه پاش سرد استفاده مي کنيد حتما از شرکت توليد کننده مه پاش در خصوص امکان استفاده از ماده گندزدا با مه پاش اطمينان حاصل کنيد .
ت- امکان استفاده از گندزداي الکلي توسط مه پاش حرارتي به دليل قابليت احتراق وجود ندارد .
ي- محلول هاي ميکرو زد،ميکرو زيد ، ساني اسکراب، دکوسپت ،دکونکس ، سارفوسپت ، آسپتومن و ....نمونه هايي از محلول هاي موجود حال حاضر در بازار هستند
- محلول هاي غير الکلي :
محلول کلردار:
محلول هاي کلره داراي خواص گند زدايي قوي هستند اما توجه داشته باشيد که اين محلول ها داراي بوي زننده، خاصيت رنگبري و خوردگي هستند و کاربرد اين محلول ها بايد تحت تمهيدات خاصي انجام شود استنشاق بخار اين محلول ها مي تواند حساسيت هاي تنفسي در پي داشته باشد و يا آثار محرک و التهاب آور روي پوست بجا گذارد لذا در هنگام استفاده از اين مواد تمهيدات لازم در خصوص پاکسازي بقاياي کلر و تهويه محل قبل از ورود افراد انجام شود .
تهيه محلول کلر:
براي گندزدايي سطوح از محلول 0.5 درصد کلر استفاده مي شود .
تهيه محلول آب ژاول :
يک پيمانه وايتکس 3.5 درصد به 6 پيمانه اضافه شود .
تهيه محلول از قرص هاي ژاول پارت :
برابر دستورالعمل شرکت سازنده (معمولا براي سطوح تعداد يک قرص در 4 ليتر آب حل شود و براي شستشوي پرده ها و البسه يک قرص در 10 ليتر آب حل شود )
توجه :
- اين محلول ها به شکل اسپري يا آغشته به دستمال استفاده مي شوند
- با گذشت زمان محلول خاصيت خود را از دست مي دهد و لازم است پس از ساخت محلول به فوريت مورد استفاده قرار گيرد.
- جهت جلوگيري از اثرات تخريبي اين گند زدا بايستي 10 تا 15 دقيقه پس از پاشش سطوح ، با دستمال نمدار تميز گردند .
- در هنگام اسپري محلول ها تنظيم نازل پاشش و فاصله به نحوي باشد که اندازه ذرات در کوچکتري سايز ممکن و سطح مورد نظر کاملا پوشش داده شود .
- بهتر است محلول ضدعفوني کننده دست موثر روي ويروس ها در ايستگاههاي حمل و نقل روي ديسپنسرهاي ديواري نصب و در دسترس عموم قرار گيرد .
- توصيه هاي بهداشتي و ايمني لازم و هشدار دهنده در ديد عموم قرار گيرد.
- حتي المقدور عمليات گندزدايي در ساعات تعطيلي ايستگاهها و وسايل حمل و نقل عمومي انجام گرديد و جهت جلوگيري از نگراني و استرس عموم اطلاع رساني لازم انجام شود .
- مستند سازي لازم جهت ثبت مشخصات کامل( زمان، مکان، نوع ماده گند زدا، مسئول ناظر عمليات ....) عمليات انجام شود
- آموزش هاي لازم جهت پرسنل شاغل در اين مراکز در نظر گرفته شود.
- در مواردي که احتمال بالقوه آلودگي وجود دارد مثلا از يک وسيله نقليه براي انتقال يک بيمار مشکوک استفاده شده علاوه بر گندزدايي با روش ها و مواد گفته شده مي توان به شکل اضطراري از کپسول هاي 50 ميلي ليتري و 300 ميلي ليتري NDP (بسته به وسعت فضا) استفاده کرد در هنگام استفاده از اين کپسول ها بايد فضاي داخل اتاق يا واگن وسيله نقليه يا سالن از افرادو مسافرين تخليه و ضامن فعاليت کپسول را فعال و در مرکز فضاي مورد گند زدايي قرار داده ورودي ها را مسدود و از مکان خارج شد .
:
